خبرنگاران دورخیز اروپا به سوی آینده خلیج فارس - مجله فروشگاهی

با ما سفر کنید و با تور ارزان اروپا از قاره سبز دیدن کنید و با دریافت خدمات ویزای شینگن از گردش به دور اروپا لذت ببرید.

کشورهای اروپایی در ظاهر وزنه ای سنگین در توافق هسته ای میان ایران و 1+5 تشکیل می دادند. از آنجا که سه کشور اروپایی انگلستان، فرانسه و آلمان عضو گروه 1+5 بودند و پاریس و لندن هم به عنوان اعضای دائم شورای امنیت دارای وجهه جهانی قابل توجهی بودند، در مجموعه مذاکرات هسته ای، نقش اروپایی ها (EU3) برجسته بود. با این وجود پس از خروج ناگهانی دونالد ترامپ از برجام در سال 2018 این سه کشور در عمل تقریبا هیچ اقدامی را برای جبران نقض آشکار مفاد برجام از سوی واشنگتن و یا جبران ضررهای تهران انجام ندادند.

اقدامات اروپایی ها پس از این خروج کاخ سفید از توافق به سه حیطه محدود ماند. این کشورها به ابراز نارضایتی از اقدام رئیس جمهوری آمریکا اکتفا نموده و راه خود را تنها در حد حرف از کاخ سفید جدا نشان دادند. در حالیکه بر اساس برجام قرار بود فروش نفت و تعامل اقتصادی ایران با اروپا تداوم داشته باشد ولی با کوچکترین تهدید ترامپ، اروپا معاملات نفتی با ایران را متوقف ساخت.

پس از ماه ها سه کشور اروپایی در خصوص ایجاد یک کانال اقتصادی مستقل تصمیم گیری کردند اما راه اندازی مقدماتی و عملی این کانال اقتصادی هم حدود 2 سال طول کشید. این راستا اقتصادی اروپایی هم چندان کارساز نبود و معدود معاملات شکل گرفته در آن نیز از چندصد هزار دلار معامله کالای ضروری برای ایران فراتر نرفت.

بخشی از ظرفیت های لندن، پاریس و برلین اما در عرصه دیپلماتیک مصروف شد و رهبران این سه کشور پس از آنکه مشاهده کردند ترامپ اهمیتی به انتقاد و درخواست آن ها نمی دهد به سوی ایران شتافتند و کوشش کردند ایران را متقاعد سازند با عقب نشینی از مواضع خود، بر سر میز مذاکره با آمریکا و تن دادن به خواسته ترامپ حاضر گردد. اروپایی ها انتظار داشتند تهران همه خواسته های موشکی، هسته ای و بین المللی مورد نظر کاخ سفید را بپذیرد. پایتخت های اروپایی به صورت مستقیم و غیرمستقیم کوشش کردند تا به عنوان میانجی، ملاقات مستقیم مقام های ایرانی و آمریکایی را فراهم سازند اما مقاومت و پیش شرط های ایران در عمل مانع به نتیجه رسیدن اروپایی ها و ضرر احتمالا بیشتر ایران از این راستا دیپلماتیک شد.

واقعیت آن است که جمهوری اسلامی ایران در ارتقای اولیه صندلی اروپا در عرصه بین المللی صندلی ویژه داشته است. تقریبا نخستین موضوع مهم بین المللی که باعث فعال سازی عرصه سیاست خارجی اتحادیه اروپا شد مربوط به ایران بود. از دهه 1990 و پس از ناتوانی کامل اروپا در حل بحران بوسنی و هرزگوین، تعامل آن ها با ایران نخستین گام ها در راستا حل و فصل مناقشه هسته ای را رقم زد.

اروپا از آن موقع تا سال 2015 و امضای برجام بازیگری قابل اعتماد و توانا به شمار می رفت اما ناتوانی سه کشور اروپایی در مقابل خواسته غیرقانونی ایالات متحده و کوشش بی ثمر و ناکافی برای تداوم و بقای توافق هسته ای، به جهانیان ثابت کرد که قاره سبز نمی تواند نقش در خور توجهی را در عرصه سیاست بین المللی ایفا نماید و دل بستن به آن ها بی فایده و غلط است. از طرف دیگر سران اروپا نیز به ناتوانی خود و ناکارآمد بودن روینمودهای پیشین در مقابل واشنگتن پی بردند.

افزایش شکاف آمریکا و اروپا

چند ماه قبل روزنامه نیویورک تایمز در گزارشی نوشت کوشش اروپا برای حفظ برجام راهبرد خطرناکی است که ممکن است موجب افزایش بی ثباتی گردد.

از همان زمان تعیین شد که اروپا تصمیم گرفته است راستا خود در تعامل با موضوع های مربوط به خاورمیانه را تاحدودی تغییر دهد.

بی توجهی روز افزون کاخ سفید به متحد خود در طرف دیگر آتلانتیک باعث افزایش شکاف میان آمریکا و اروپا و اوج گیری نارضایتی از واشنگتن در مسائل مختلف اقتصادی، سیاسی و بین المللی شده است. شیوع بیماری کرونا و نوع موضعگیری های جهانی ترامپ هم بر شدت این نارضایتی ها افزوده است.

اندیشکده کارنگی در تحلیلی مبسوط عنوان داشت فقدان همکاری و تعامل آمریکا با اتحادیه اروپا و بی توجهی به نیازهای فوری کشورهای اروپایی، باعث شده است که تنش میان دو طرف در زمینه تقویت چندجانبه گرایی تشدید گردد. دونالد ترامپ پیش از همه گیری کرونا هم نسبت به چندجانبه گرایی بی تفاوت و حتی مخالف بود و پس از شییوع بیماری شرایط بدتر شد.

ترامپ آشکارا نشان داده است که چندان علاقه ای به نشست های بین المللی همچون جی7 یا جی20 ندارد. وی حتی سال گذشته با اکراه میزبانی و ریاست نشست گروه 7 در خاک آمریکا را پذیرفت. طبق تحلیل فوق بی تمایلی واشنگتن به هماهنگی با اروپا در زمیینه بسته های حمایت اقتصادی، بی عملی در خصوص سرانجام دادن به جنگ تجاری آمریکا علیه اروپا و عمیق تر شدن شکاف دوسوی آتلانتیک از جمله نشانه هایی هستند که بروکسل را بیشتر از گذشته به اتخاذ رویه ای به نسبت مستقل تر از قبل واداشته است.

اروپا به دنبال جای پای مطمئن در خلیج فارس

اکنون ناتوانی اروپایی ها بیش از پیش نمایان شده و وجهه ای برای آن ها باقی نمانده است. به اعتقاد تحلیلگران اگرچه در ظاهر شکاف میان اروپا و آمریکا عمیق تر شده است اما به ویژه در موضوع ایران اتحادیه اروپا برای کسب دوباره اهرم بازیگری خود کوشش دارد تعامل جدی تری را با کشورهای منطقه پایه ریزی کند.

اتاق فکر فوق در گزارش دیگری آورده است دو سال فشار حداکثری واشنگتن بر تهران هنوز نتوانسته است باعث برآورده شدن امیدهای کاخ سفید گردد. این در حالی است که اروپایی ها نتوانسته بودند در مقابل متحد خود در آنسوی آتلانتیک مقاومت کافی را نشان دهند تا راستا ترامپ تغییر کند. بدتر آنکه خط مشی های ایالات متحده موجب تشدید بی ثباتی در منطقه خلیج فارس می گردد که به صورت مستقیم اروپا را تهدید می نماید.

طبق این تحلیل، اتحادیه اروپا و انگلیس برای کسب صندلی پیشین خود حتی فراتر از روابط با ایران کوشش دارند تا به مسائل امنیتی منطقه در سطحی گسترده تر بپردازند. درحالی که ایالات متحده خود را تضمین نماینده امنیت منطقه مطرح می نماید و روسیه هم منافع خود را در منطقه افزایش داده است، برای اروپا تعامل در منطقه ای فراتر از مرزهایش حیاتی به نظر می رسد. طبق ارزیابی کارنگی، توافق هسته ای سال 2015 نقطه آغاز خوبی بود اما این فرایند قطع شد. اروپا اکنون کوشش می نماید تا در مباحث گوناگون منطقه به ویژه مسائل هسته ای به تعامل با کشورهای منطقه بپردازد. در این راستا اروپا باید مباحث امنیتی را با ایران، عراق و شش کشور عضو عرب شورای همکاری خلیج فارس آغاز کند. اروپا به جای آنکه چارچوب امنیتی همه جانبه و جامعی را پیشنهاد دهد، رویکردی گام به گام برمبنای اصول شناخته شده بین المللی را در سطح منطقه در دستور کار خود قرار خواهد داد.

به نوشته این اتاق فکر آمریکایی، طرح پیشنهادی اروپا برای منطقه خلیج فارس شامل درخواست های هسته ای زیر از کشورهای منطقه می باشد؛

نخست همه این کشورها استانداردهای جهانی در خصوص عدم اشاعه را تصویب و اجرایی نمایند. در این راستا اروپا باید کشورهای حوزه خلیج فارس را متقاعد سازد هر چه سریعتر استانداردهای آژانس بین المللی انرژی اتمی و پروتکل الحاق و کنوانسیون امنیت هسته ای را امضا نمایند.

همچنین اروپا باید از کشورهای شورای همکاری بخواهد مقرراتی را به اجرا بگذارند که مانع توسعه برنامه جدید هسته ای آن ها می گردد. محدودسازی غنی سازی اورانیوم و ممنوعیت بازفرآوری سوخت هسته ای از جمله این موارد است. براساس این مقررات اروپا باید گام های بیشتری را در راستا گفت و گوی منطقه ای در حوزه امنیت و درک تهدید به اجرا در بیاورد. این گام ها عبارتند از 1- گفت وگو در خصوص تدوین منشور خلیج فارس بر پایه اصول کنوانسیون حقوق دریای سازمان ملل متحد راه اندازی گردد. 2- تصویب منشورهای منطقه ای مشابه که ممنوعیت سلاح های بیولوژیکی، شیمیایی و آزمایش های هسته ای را هم شامل می گردد. آخرین مرحله، کوشش برای تصویب توافقی مشابه در زمینه محدودسازی برد موشک های بالستیک و تجارت سلاح در منطقه می گردد.

در سرانجام اگرچه تحلیلگران افزایش شکاف میان آمریکا و اروپا و اوج گیری نارضایتی از واشنگتن را دلیلی می پندارند که باعث شده کشورهای اروپایی بخواهند سیاست های مستقلانه تری را دنبال نمایند؛ اما کارشناسان اعتقاد دارند تازمانیکه اروپا در حوزه های اقتصادی به دلار و تصمیم های ایالات متحده وابسته باشد هیچگاه قادر نیست سیاستی را برخلاف صلاحدید کاخ سفید اتخاذ کند.