باید صدای کتابخانه ها را تقویت کنیم - مجله فروشگاهی

مکنزی، که به صورت مجازی در پنجمین روسای کتابخانه های ملی عضو اکو حضور داشت در معرفی فدراسیون بین المللی انجمن ها و موسسات کتابداری گفت: ایفلا در سال 1927 تاسیس شد و در لاهه هلند مستقر است. ایفلا فدراسیون انجمن ها و موسسات کتابداری و البته دارای اعضای حقیقی هم است، هدف اصلی آن حمایت از کتابخانه ها و جوامعی است که در سطح جهانی خدمت می کنند.

وی با بیان اینکه ما بیش از 1500 عضو از 150 کشور داریم، نام کرد: شریان حیاتی ایفلا، فعالیت هایی است که از سوی بیش از 1200 داوطلب در 60 واحد حرفه ای انجام می شود و تمام جنبه های کاری را پوشش می دهد و چهار سال پیش، ایفلا چشم انداز جهانی برای حوزه کتابخانه ایجاد کرد. این چشم انداز شامل مشارکت هزاران کارمند کتابخانه از سراسر جهان جهان بود؛ کارگاه هایی برگزار کردیم، نظرسنجی هایی انجام دادیم و تا آنجا که توانستیم افراد را درگیر کردیم.

رئیس فدراسیون بین المللی انجمن ها و موسسات کتابداری تاکید کرد: می خواهیم ایفلا را واقعاً جهانی و فراگیر کنیم و منتظر مشارکت بیشتر کتابخانه های کشورهای عضو اکو و انجمن های کتابخانه ای در چشم انداز جهانی خود در زمینه یک کتابخانه قوی و متحد هستیم.

مکنزی با بیان اینکه وقتی در یک دوره همه گیری زندگی می کنید، با چالش های زیادی هم شما و هم ایفلا روبه رو خواهید شد، گفت: در حال بررسی مجدد سیستم عامل فرآیندهای خود هستیم و تعجیل می کنیم تا در زمینه تعامل با اعضای خود، داوطلبان و حوزه کتابخانه، نوآورتر و خلاق تر عمل کنیم. خواه اینکه در جهانی کرونا باشیم یا پس از آن، یکی از مهمترین نقشه هایی که کتابخانه ها دارند -انواع کتابخانه ها در همه کشورها- حمایت از برنامه 2030 سازمان ملل برای ایجاد جهانی پایدار و عادلانه تر است.

به گفته وی، ایفلا همچنین وب سایتی دارد که نقشه کتابخانه جهان است و بخشی از این وب سایت دارای مجموعه از داستان ها از کتابخانه های سراسر جهان است که نشان می دهد چگونه آن ها در دستیابی به اهداف توسعه پایدار کمک می کنند. مطالعه آن الهام بخش است و من شما را تشویق می کنم که نگاهی به آن بیاندازید.

مکنزی با بیان اینکه موضوع تلاشم در دوره ریاست من این است که بیایید با هم کار کنیم، یادآور شد: معتقدم که باید با هم کار کنیم، ما نمی توانیم پاسخ های پراکنده داشته باشیم، باید صدای کتابخانه ها را تقویت کنیم و درباره مشارکت استراتژیک در همه سطوح با هم کار کنیم، در محل کار خود، با کتابخانه های دیگر، با انواع مختلف کتابخانه ها، بین انجمن های کتابخانه ها و سایر افرادی که صنعت ما را تشکیل می دهند.

در بخش دیگری از این نشست، راجا جاوید اقبال، معاون کتابخانه ملی پاکستان هم که به صورت مجازی در این همایش حضور داشت، در سخنانی گفت: کتابخانه ملی هم پاکستان هم از این بیماری همه گیر رنج برد، خدمات این کتابخانه طی همه گیری به حالت تعلیق درآمد و خدمات کتابخانه تعلیق شد و منطقه ها محدود با رعایت دستورالعمل های دولت پاکستان مجاز به بازدید بودند.

وی ادامه داد: همچنین یکی از حوادث مرگ سدغیور حسین، مدیرکل کتابخانه ملی پاکستان بر اثر ابتلا به ویروس کرونا بود که در 25 مارس 2021 درگذشت و فقدان بزرگی برای کتابخانه ملی پاکستان، حرفه کتابخانه و کشور بود.

جاوید اقبال، همچنین با اشاره به فعالیت های کتابخانه ملی پاکستان در دوران کرونا توضیح داد: این کتابخانه از زمان تعلیق خدمات عمومی، مشغول تنظیم روزنامه ها و نشریات، پردازش سیستماتیک پرونده های عقب مانده و تهیه مبلمان برای مراجعان بود.

وی با بیان اینکه از این زمان برای ارتقاء فعالیت کتابخانه استفاده شد، گفت: بخش تازهی در این مجموعه تاسیس شد، چهار سالن مطالعه بازسازی شد؛ بخش های معلولین و بچه ها، چهار گوشه بین المللی، رئیس جمهور پاکستان، بخش کتاب های نادر و بخش های نسخه های خطی، سالن اجتماعات با 400 جایگاه و سالن کنفرانسی مستقل ایجاد شد.

به گفته جاوید اقبال، همچنین 76 مدخل دیجیتالی تشکیل شد و 2 میلیون کتاب نادر، نسخه خطی و روزنامه به صورت دیجیتال درآمد.

دیگر میهمان مجازی این نشست اوسپانوا بختی جمال کاییربکونا رئیس کتابخانه ملی جمهوری قزاقستان بود، وی در سخنانی به تشریح فعالیت های این کتابخانه در ایام کرونا پرداخت و گفت: کتابخانه ملی جمهوری قزاقستان اصلی ترین کتابخانه دولتی این کشور است و تعداد کتاب های موجود در آن 7 میلیون و به 122 زبان مختلف جهان است که روزانه 23 تا 25 هزار مراجعه کننده از این کتابخانه بازدید می کنند.

وی ادامه داد: از مارس 2020 هم این کتابخانه مانند سایر نهادهای فرهنگی این کشور مشغول سرویس دهی آنلاین به کاربران خود شد و کارکنان کتابخانه هم که مجبور شدند نوعی تحول در فعالیت خود تجربه کنند.

بختی جمال، با اشاره به برخی از این خدمات توضیح داد: تغییر قالب کار در سازمان به صورت دسترسی از راه دور به منابع الکترونیکی، سرویس دهی، انجام فعالیت ها و .. همگی برای ما تجربه و کسب مهارت های دید را در پی داشته است؛ همچنین فعالیت های کتابخانه در شبکه های اجتماعی شامل مکالمات آنلاین، مصاحبه ها، سخنرانی ها، بررسی های مختلف ادبی، پخش مستقیم آنلاین و ... ازجمله این اقدامات به تعداد می آید.

وی درباره ارائه نسخه های خطی در این کتابخانه گفت: اسناد نسخه های خطی، نشر هنر تصویرگری، نت کارتوگرافی و چاپ های موسیقی همچنین اسناد با قالب های مدرن هم در این بخش قرارداد و اندازه کتاب ها و نسخه های خطی به حدود 40 هزار سند می رسد.

به گفته بختی جمال، حفاظت و نگهداری اسناد و همچنین نمایش پروژه های مختلف کتابخانه و دستاوردهای آن و بهبود وجهه کتابخانه برای جذب کاربران تازه از سراسر جهان است که کاربران علاقه ویژه ای به برنامه های آنلاین ما پیدا کرد ه اند و در این زمینه به معرفی مجموعه ای غنی از رکوردهای وینیل از بودجه گروه هنر کتابخانه مبادرت کردیم.

وی گفت: به صورت کلی درباره فعالیت کتابخانه ملی در طول دوه همه گیری کرونا می توان گفت که به موقع در قالب های مجازی و آفلاین تغییر داده شد و در طول این زمان سخت ما همچنان به گستردگی خدمات خود ادامه می دهیم و پروژه های تازهی را تعریف می کنیم.

دیگر سخنران مجازی این نشست فیض علی زاده جمه خان خال، رئیس کتابخانه ملی تاجیکستان بود، وی در سخنانی با بیان اینکه طی سال های اخیر ایده های مربوط به وظایف کتابخانه ها و جایگاه آن ها در زیرساخت های فرهنگی، علمی، آموزشی و اطلاع رسان جامعه تغییر کرده است، گفت: امروزه اطلاعات و اطلاع رسانی اهمیت به سزایی یافته و آن را به نام مهمترین منبع استراتژیک برای توسعه هر جامعه ای می دانند.

علی زاده با بیان اینکه کتابخانه ها ارتباط تنگاتنگی با تولید اطلاعات مهم برای جامعه دارند، افزود: نقش کتابخانه ها در ذخیره سازی اطلاعاتی که از نظر اجتماعی اهمیت داشته باشد و انتقال اطلاعاتی که برای جامعه مهم است ویژه است.

وی ادامه داد: اکنون یک سیستم کتابداری در تاجیکستان برقرار شده است که مشتمل بر 6 هزار و 84 کتابخانه از وزارتخانه ها، ادارات و دستگاه های مختلف است و این نظام کتابداری کشور زیر نظر کتابخانه ملی تاجیکستان است و کامل ترین مجموعه اسناد ملی تاجیکستان همچنین اسنادی که در کشورهای دیگر در ارتباط با تاجیکستان، تاریخ آن و فرهنگ آن در خود دارد.

علی زاده، با اشاره آمار و اقام کتاب های موجود در کتابخانه ملی این کشور، افزود: کتابخانه ملی مخزن اصلی نسخه های خطی نفیس و بی نظیر است که بیش از 2 هزار و 300 نسخه خطی از قوم تاجیک و سایر اقوام با دقت در گنجینه طلایی آن نگهداری می شود و مخاطبان می توانند با کهن ترین آثار میراث مکتوب تاجیکان آشنا شوند.

وی یادآور شد: کتابخانه ملی تاجیکستان از نظر میراث فرهنگی اقوام تاجیکستان، گنجینه ملی اسناد، آرشیو مطبوعات ملی، مرکز تحقیقاتی، علمی و روش شناختی و فرهنگی برای کشور با اهمیت است، به علاوه فعالیت هایی را در زمینه علم کتابداری، کتابشناسی، انفورماتیک، کتابشناسی و تاریخ کتاب تاجیک انجام می دهد.

علی زاده با بیان اینکه این کتابخانه دارای 28 دپارتمان، 6 بخش، 4 مرکز و یک کتابخانه رسانه ای رئیس جمهوری تاجیکستان است، گفت: از نظر منابع انسان، 518 نیروی انسانی دارد که از این تعداد 411 نفر پژوهشگر و کتاب شناس هستند.

علی اوداباش، رئیس کتابخانه ملی ترکیه به نام دیگر میهمان مجازی این نشست درباره کتابخانه های ترکیه گفت: خدمات کتابداری را با یک هزار و 217 کتابخانه در کنار کتابخانه ملی ارائه می دهیم و علاوه بر کتابخانه ملی، تعداد کتابخانه های عمومی شامل 81 کتابخانه عمومی استانی، 783 کتابخانه عمومی محلی، 274 شعبه کتابخانه ای، 60 کتابخانه کودک، 7 موزه ادبی کتابخانه ای، 4 کتابخانه برای بچه ها زیر 5 سال، 6 کتابخانه در مرکز خرید، یک کتابخانه فرودگاهی و یک کتابخانه در ایستگاه قطار است.

وی افزود: علاوه بر این، برای شهروندانی که به کتابخانه ها دسترسی ندارند، از طریق 57 کتابخانه موبایلی که مجهز به تجهیزات پیشرفته تکنولوژیکی هستند خدماتمان را ارائه می دهیم.

اوداباش با بیان اینکه قبل از پاندمی کرونا کتابخانه ملی ترکیه خدمات 24 ساعته در هفت روز هفته ارائه می داد، نام کرد: کتابخانه ملی ترکیه در چارچوب رعایت قوانین کووید 19 هم اکنون از ساعت 10 صبح تا 16 برای کاربران باز است.

وی تاکید کرد: در شرایط عادی ظرفیت حضور کاربران در کتابخانه دو هزار نفر در 5 تالار بزرگ است اما اکنون تنها سه تالار باز است و روزانه به 400 تا 500 نفر خدمات می دهیم که تقریبا 40 تا 50 درصد ظرفیت کتابخانه استفاده می شود.

اوداباش با اشاره به انجام فعالیت های کتابخانه ای در دوران کرونا به شکل دیجیتال و مجازی توضیح داد: با اپلیکیشن کتابخانه در جیب من شهروندان می توانند مطالب را از موبایل خود دانلود کنند و خدماتی مانند کتابخانه های عمومی نزدیک محل سکونت، اسکن کاتالوگ و سایر خدمات برای کتاب هایی که قرض می گیرند را می توانند دریافت کنند.

در بخش پایانی این نشست هم سوتان سوتکوفسکی، سرپرست دفتر منطقه ای یونسکو در تهران در سخنانی با اشاره به تاثیر شیوع بیماری کرونا بر مباحث فرهنگی و حوزه کتاب گفت: برای بیشتر کتابخانه ها به ویژه آن هایی که حضور آنلاین کمتری دارند، همه گیری ها چالش های زیاد ایجاد کرده است، با این حال این پاندمی کاتالیزوری بری تغییر و غربال گری مجدد اولویت ها هم بوده است.

وی افزود: با شروع همه گیری، یونسکو با شرکای خود ازجمله ایفلا بیانیه مشترکی صادر کرد که تهدید کووید 19 را به فرصتی برای حمایت بیشتر از میراث مستند تبدیل کند.

سوتکوفسکی با اشاره به برخی از موضوعات مهم این بیانیه توضیح داد: این برنامه بر لزوم سرمایه گذاری بیشتر در حفظ میراث مستند تاکید دارد که شامل افزایش آگاهی درباره ارتباط نهادهای حافظه با بحران کنونی است، همچنین همه گیری نیاز به دسترسی جهانی به میراث مستند را نشان داده است.

وی یادآور شد: یونسکو یک صفحه وب اختصاصی، با منابع مورد نیاز متخصصان میراث مستند ایجاد کرده است که نشان می دهد چگونه دانشمندان، سیاستگذاران به عموم مردم می توانند از همه گیری گذشته و همچنین چگونگی مقابله نهادهای حافظه با بحران پرده بر می دارد.

سوتکوفسکی با بیان اینکه کارهای زیادی از سوی بسکمک از کتابخانه های سراسر جهان اجرا شده است، گفت: باید با ایجاد مشارکت های سازمانی پایدار، از طریق به اشتراک گذاشتن بهترین شیوه ها و آموزه ها، با سازماندهی رویدادهای مختلف امکان انجام اقدامات کارآمدتر را در بلندمدت فراهم کنیم و از طریق کتابخانه ها می توانیم در گذشته، حال و آینده راستا خود را پیدا کند.